ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑ

ΕΙΣΗΓΗΣΗ του κ.ΑΡΧΟΝΤΆΚΗ ΓΕΩΡΓΊΟΥ
Δ/ντή Νευροχειρουργικής Γενικού Νοσοκομείου Χανίων

Από την ημερίδα της 17-10-2008 "Διατροφική Κρίση- καταναλωτισμός-Τραπεζικά Προιόντα"

Οι επιπτώσεις στη σωματική μας υγεία έχει να κάνει στο μεγαλύτερο ποσοστό με περιβαλλοντικούς παράγοντες (μόλυνση) από υπερκατανάλωση χημικών ουσιών και παθογόνων μικροοργανισμών που μέσω της τροφικής αλυσίδας ή εισπνοής ή δια της επαφής που με τη σειρά τους δημιουργούν εκατοντάδες λοιμώξεις, από απλά αναπνευστικά προβλήματα μέχρι καρκίνο και AIDS.

Οι παραπάνω επιπτώσεις προέρχονται από την μόλυνση και ρύπανση του φυσικού περιβάλλοντος.

Υπάρχουν όμως και επιπτώσεις περισσότερο σοβαρές λόγω ηχορύπανσης, σ' ένα άλλο περιβάλλον απέραντο και ανεξιχνίαστο, το περιβάλλον της ψυχής, όπου η ανθρώπινη αγωνία μέρα με την μέρα μεγαλώνει, ενώ τα ψυχικά προβλήματα πολλαπλασιάζονται, από τα Μ.Μ.Ε, ενώ ο άνθρωπος αποτραβιέται, αποξενώνεται και σε αρκετές περιπτώσεις τρελαίνεται.

Ο κοινωνικό –οικονομικός προσανατολισμός του καταναλωτικού τρόπου ζωής με το σημερινό αστικό-βιομηχανικό μοντέλο ζωής, χαρακτηρίζεται από μονόπλευρη ποσοτική αύξηση της παραγωγής με μεγάλες απαιτήσεις για κέρδος και υπερκατανάλωση και τη δημιουργία τεχνικών αναγκών στους πολίτες. Οι ανάγκες αυτές κατασκευάζονται από τα μέσα επικοινωνίας με χορηγούς πολυεθνικές εταιρείες και δημιουργούν μια ζήτηση για αντικείμενα που δεν είναι χρήσιμα και που το καθένα έχει σχεδιαστεί, για να φθαρεί όσο το δυνατόν ταχύτερα (από τα πλαστικά ξυραφάκια μέχρι τα πλαστικά αυτοκίνητα).

Ο καταναλωτισμός έχει δύο σημαντικά χαρακτηριστικά:

δεν επιφέρει καμιά μακροχρόνια ικανοποίηση και αν συνεχισθεί με τον τρέχοντα ρυθμό, θα οδηγήσει το περιβάλλον και την κοινωνία μας σε κρίση χωρίς ιστορικό προηγούμενο.

Ζούμε σήμερα σ΄ ένα κόσμο συνεχώς αυξανόμενης κατανάλωσης παντοειδών αγαθών, ηλεκτρονικών, αυτοκινήτων, ύλης και ενέργειας

που λόγω των θερμοδυναμικών νόμων συνεπάγεται ρύπανση και εξάντληση των πόρων.

Επειδή όμως τίποτα δεν είναι άπειρο, είναι σαφές ότι η κατανάλωση δεν μπορεί να αυξάνεται άνευ περιορισμών.

Τότε το ερώτημα είναι που ευρίσκεται το όριο της κατανάλωσης.

Το όριο εκείνο που θα ικανοποιεί βασικές ανάγκες που θα παρέχει ικανοποίηση και ευτυχία στο άτομο.

Εκείνο που τώρα είναι βέβαιο είναι ότι ο φαύλος κύκλος της κατανάλωσης δεν τελειώνει, γιατί η καταναλωτική μανία δεν έχει να κάνει με αυτά που διαθέτουμε,

«αλλά με αυτά που έχουμε σε σχέση με τον γείτονα» αρχή που αποτελεί και την αρχή της καταναλωτικής μανίας.

Όταν δεν είχαμε τηλεοράσεις, τηλέφωνα και παρόμοια εργαλεία, υπήρχε πολύς ελεύθερος χώρος για κοινωνικές συναντήσεις πάσης φύσεως

και τη δημιουργία κάποιας αίσθησης ισορροπίας. Τώρα έχουμε βίντεο, τηλεοράσεις, μηχανές fax, υπολογιστές με τους οποίους ανταλλάσσουμε μηνύματα, ευχές και κάνουμε διάφορες συναλλαγές, χωρίς να έχουμε την ανθρώπινη επικοινωνία με το συνάνθρωπό μας.

Και ο ελεύθερος χρόνος έγινε ελάχιστος και συνεχώς τρέχουμε. Οι μηχανές επέφεραν μεγάλη πυκνότητα στις δραστηριότητές, αφού τώρα μπορούμε να κάνουμε πολύ περισσότερα ανά μονάδα χρόνου σε σύγκριση με το παρελθόν.

Ξεκινώντας από την αρχή « ότι δεν μπορούμε να μείνουμε πίσω από τους άλλους, αποκτούμε, ότι αποκτά ο πλησίον μας», και η ασταθής διαδικασία της συγκέντρωσης περισσότερων εργαλείων, ύπαρξης λιγότερης ευτυχίας και συμπύκνωσης του χρόνου μας συνεχίζεται.

Παρ'όλα αυτά όμως υπάρχουν και μηνύματα αισιοδοξίας, εάν ο καθένας από μας αλλάξει στάση ζωής και ελαττώσει την κατανάλωση σ΄ ένα τεράστιο φάσμα όπως:

εξοικονόμησης ενέργειας, νερού, τροφής, μείωση μανιώδους συγκέντρωσης εργαλείων, αντικειμένων, επικίνδυνων και πολλών αντιαισθητικών παιχνιδιών κ.λ.π.

Είναι δικό μας ζήτημα να ζητήσουμε την ευτυχία εκεί όπου πράγματι μπορεί να υπάρχει, στην αρμονική επικοινωνία και συμβίωση με τους συνανθρώπους

και το περιβάλλον.

Γνωστά δράματα βαθύπλουτων που πέθαναν δυστυχείς, όπως του Χιούζ, του Αριστοτέλη και της Χριστίνας Ωνάση,

δείχνουν ότι ο καταναλωτισμός επ΄ ουδενί λόγω δεν αποτελεί ικανή συνθήκη ανθρώπινης ηρεμίας..

Από την άλλη σε όλα αυτά μπορεί να προστεθεί η τηλεόραση, η οποία εξελίσσεται γοργά σε παγκόσμιο διδασκαλείο διαφθοράς, βίας και ανομίας.

Αντικειμενικός σκοπός η πλύση του εγκεφάλου που επιχειρείται με τη διαφήμιση, τη συνθηματολογία, την υπεραπλούστευση, την ισοπέδωση, την αποθέωση του απατηλού και τον εξωραϊσμό του μηδαμινού. Ο πολίτης ανυποψίαστος και ανυπεράσπιστος, περιλούζεται νυχθημερόν από τον χειμαρρώδη βόρβορο που ξεχύνεται συχνά στη κατοικία του από τις τηλεοπτικές οθόνες.

Οι πρώτες ύλες που του σερβίρουν είναι συνήθως βία, το αίμα, και ο θάνατος.

Και κυρίως τα εξαχρειωμένα κοινωνικά πρότυπα, εστίες ψυχικής μόλυνσης, πνευματικής ιδιωτείας και κυρίως ευτελισμού της προσωπικής αξιοπρέπειας.

Ο άγριος ανταγωνισμός μεταξύ των σταθμών, υπαγόρευσε τη φρίκη των εικόνων στο ατύχημα στα Τέμπη, απανθρακωμένα και διαμελισμένα πτώματα και θρήνους.

Αυτό το άγριο κυνήγι του αποτρόπαιου και της υπερκατανάλωσης εικόνων φρίκης, παίρνει συχνά διαστάσεις σαδισμού και απανθρωπιάς.

Το αντίδοτο στην ηθική αυτή κατάπτωση είναι η «ανθρωπιά».

Η ανθρωπιά είναι κυκλική παρουσία. Δεν βρίσκεται στραμμένη προς ένα μονάχα σημείο του ορίζοντα, είναι στραμμένη σε κάθε σημείο της γης,

Όπου υπάρχει πόνος, στέρηση, αρρώστια, πόλεμος, δυστύχημα, λοιμός, παιδιά που δεν συμπληρώνουν το πέμπτο έτος της ζωής από έλλειψη βασικών αγαθών,

σ'ένα κόσμο υπερκαταναλωτισμού και παχυσαρκίας.



Εκείνος που είναι αληθινά ανθρώπινος, όχι δεν έχει δικαίωμα, όχι δεν έχει χρέος, δεν μπορεί να μην είναι σε κάθε περίσταση ανθρώπινος.

Πρέπει πολλά να αρνηθείς για να κερδίσεις τα ουσιώτερα, αλλά προ πάντων να κερδίσεις την « σωτηρία της ψυχής που είναι υπέρτατος νόμος»