ΣτΕ: Οι συνεδριάσεις των ανεξάρτητων αρχών πρέπει να είναι δημόσιες

ΣτΕ: Οι συνεδριάσεις των ανεξάρτητων αρχών πρέπει να είναι δημόσιες

Μια σημαντική ανατροπή υπέρ της αρχής της διαφάνειας της κρατικής δράσης συντελείται με τις πρόσφατες αποφάσεις της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας, το οποίο ακύρωσε αποφάσεις της ΑΔΑΕ για το πρόστιμο που επιβλήθηκε σε εταιρία κινητής τηλεφωνίας.

Οι αποφάσεις 3319-3320/2010 της ΟλΣτΕ (βλ. εδώ) επιχειρούν μια εξαντλητική τεκμηρίωση για τις διαδικαστικές αρχές που οφείλει να ακολουθεί η Αρχή Διασφάλισης του Απορρήτου των Επικοινωνιών, κατά τη διαδικασία εξέτασης περιπτώσεων για την επιβολή προστίμου. Η τεκμηρίωση του ΣτΕ βασίζεται αποκλειστικά στην νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, το οποίο τυπικά δεν έχει βέβαια αρμοδιότητα για διοικητικά πρόστιμα (αλλά μόνο για "αστικές και ποινικές υποθέσεις"), όταν όμως μια διοικητική κύρωση πληροί κάποια κριτήρια, εξετάζεται σαν να αποτελούσε ποινική κύρωση. Το ΣτΕ εξετάζοντας τα θεσμικά χαρακτηριστικά της Α.Δ.Α.Ε. ως ανεξάρτητης αρχής, διαπιστώνει ότι η διαδικασία που ακολουθείται από αυτήν παρουσιάζει αντιστοιχίες προς μια δικαστική διαδικασία, κυρίως λόγω της ανεξαρτησίας της αρχής και της αυξημένης υποχρέωσης των μελών της για αμεροληψία. Έτσι, κατέληξε το ΣτΕ, οι συνεδριάσεις της Α.Δ.Α.Ε. που εξετάζουν ενδεχόμενες παραβάσεις θα πρέπει να ακολουθούν και τις προβλεπόμενες από την Ευρωπαϊκή Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου προδιαγραφές γιαμία "δίκαιη δίκη", ανάμεσα στις οποίες και η υποχρέωση για δημόσια διαδικασία. Το ΣτΕ έκρινε ότι ο Κανονισμός της ΑΔΑΕ περί μυστικής διάσκεψης είναι αντίθετος στην ΕΣΔΑ!

Η νομολογιακή μεταβολή που επέρχεται με αυτές τις αποφάσεις είναι ιδιαιτέρως σημαντική, καθώς το ίδιο καθεστώς με την Α.Δ.Α.Ε., ως προς την διαδικασία εξέτασης παραβάσεων και επιβολής διοικητικών κυρώσεων, παρουσιάζουν άλλες δύο συνταγματικά κατοχυρωμένες ανεξάρτητες αρχές: η Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα και το Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης. Συνεπώς, μετά από αυτές τις δύο αποφάσεις του ΣτΕ, εάν οι συνεδριάσεις και των τριών αυτών ανεξάρτητων αρχών, σε υποθέσεις εξέτασης επιβολής διοικητικών κυρώσεων, δεν είναι δημόσιες, καθίστανται ακυρώσιμες για διαδικαστικό λόγο ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας.

Οι επιπτώσεις της νομολογίας αυτής είναι ιδιαίτερα σημαντικές, επειδή τόσο οι συνεδριάσεις της ΑΠΔΠΧ όσο και οι συνεδριάσεις του ΕΣΡ διεξάγονται με μυστικότητα, δυνάμει σχετικής διάταξης του Κώδικα Διοικητικής Διαδικασίας. Αυτό σημαίνει όμως ότι όλες οι αποφάσεις αυτών των ανεξάρτητων αρχών που επέβαλαν πρόστιμα είναι ακυρωτέες ενώπιον του ΣτΕ, για παράβαση του άρθρου 6 της ΕΣΔΑ, εφόσον διασώζεται φυσικά η σχετική προθεσμία προσβολής τους με αίτηση ακύρωσης. Δικαιώνεται έτσι και το σχετικό αίτημα του ΠΑΣΟΚ που είχε υποστηρίξει τη δημοσιότητα της διαδικασίας σε υπόθεση του που εξετάστηκε ενώπιον της Εθνικής Επιτροπής Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων πριν από δύο χρόνια (βλ. εδώ).

Συνεπώς, η ΑΔΑΕ, η ΑΠΔΠΧ και το ΕΣΡ θα πρέπει πλέον να διαμορφώσουν τις αίθουσες ακροάσεών τους κατά τρόπον ώστε να εξυπηρετείται η αρχή της δημοσιότητας με την παρουσία κοινού, όπως ακριβώς συμβαίνει και στις δικαστικές αίθουσες.

Ωστόσο θα μπορούσαν να αναπτυχθούν σημαντικές ενστάσεις για τη φύση της Α.Δ.Α.Ε. ως δικαστήριο κατά την έννοια του άρθρου 6 της ΕΣΔΑ. Μια βασική διαφοροποίηση σε σχέση με την έννοια του "δικαστηρίου" είναι η ρητή ένταξη της ανεξάρτητης αρχής στην εκτελεστική εξουσία (άρθρο 101Α του Συντάγματος) κι όχι στη δικαστική. Υπάρχει επίσης η νομολογία του Δικαστηρίου των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων που εξαιρεί τις ανεξάρτητες αρχές από την έννοια του "δικαστηρίου" ως προς την υποβολή προδικαστικού ερωτήματος - μια τέτοια υπόθεση μάλιστα αφορούσε την δική μας Επιτροπή Ανταγωνισμού.