ΥΠΑΓΩΓΗ ΜΙΚΡΕΜΠΟΡΩΝ ΣΤΗΝ ΡΥΘΜΙΣΗ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ 3869/2010 ΓΙΑ ΤΑ ΥΠΕΡΧΡΕΩΜΕΝΑ ΝΟΙΚΟΚΥΡΙΑ

Στην ρύθμιση του Ν. 3869/2010 υπάγονται μόνο φυσικά πρόσωπα και μάλιστα πρόσωπα τα οποία δεν ασκούν αυτοτελή οικονομική δραστηριότητα που να τους προσδίδει την ιδιότητα του εμπόρου.

Κατά τη διάταξη του άρθρου 2 παρ.1 του Πτωχευτικού Κώδικα (Ν.3588/2007) πτωχευτική ικανότητα έχουν οι έμποροι. Σύμφωνα με το άρθρο 1 του Εμπορικού Νόμου (ΕμπΝ) και τη διδασκαλία του εμπορικού δικαίου, έμπορος είναι ο κατά σύνηθες επάγγελμα ασκών εμπορικές πράξεις.

Παρά την έλλειψη ρητής στο νόμο διάταξης με την οποία εξαιρούνται του χαρακτηρισμού τους ως εμπόρων με την έννοια του άρθρου 1 ΕμπΝ, «οι μικροέμποροι», όπως αποκαλούνται, εν τούτοις τόσο από την επιστήμη όσο και από την νομολογία γίνεται δεκτός ο ως άνω αποκλεισμός, ως «μικρέμποροι» δε χαρακτηρίζονται εκείνοι των οποίων η άσκηση εμπορικών πράξεων συνδέεται προεχόντως και κατά κύριο λόγο προς τη σωματική τους καταπόνηση και το κέρδος που αποκομίζουν από αυτές αποτελεί αμοιβή της προσωπικής τους εργασίας (βλ. ΕφΑθ 11433/1995, ΕφΑθ 3924/1981 ΝΟΜΟΣ).

Στην ρύθμιση του νόμου επομένως υπάγονται και οι χαρακτηριζόμενοι ως «μικρέμποροι», δηλαδή αυτοί για τους οποίους το κέρδος από την άσκηση εμπορικών πράξεων αποτελεί αμοιβή του σωματικού τους κόπου και όχι κερδοσκοπικών συνδυασμών, όπως είναι οι γυρολόγοι, οι υπαίθριοι πωλητές/ μεταπωλητές, οι μικροπωλητές, οι τεχνίτες, και οι εκμεταλλευόμενοι μικροκαταστήματα χαρακτηριζόμενα ως «ψιλικατζίδικα» (βλ. ΕιρΠαμ 2/2011 Α΄ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΝΟΜΟΣ). Μάλιστα, έχει κριθεί νομολογιακά ότι αποτελεί μικρέμπορο και άρα υπάγεται στο πεδίο εφαρμογής του Ν. 3869/2010 αιτούσα η οποία ήταν μοδίστρα απασχολούμενη μόνη της σε μισθωμένο χώρο, χωρίς να απασχολεί υπάλληλο (βλ. ΕιρΘεσ 5074/2011 ΝΟΜΟΣ, ΕιρΑθ 138/Φ.232/2011, αδημ.). Άλλη απόφαση έχει κρίνει αντίθετα (ΕιρΑθ 64/Φ. 31/2011, αδημ.) και απέρριψε την αίτηση του οφειλέτη, τον οποίο θεώρησε ως έμπορο και επομένως έχοντα πτωχευτική ικανότητα. Συγκεκριμένα, ο αιτών διατηρούσε σουβλατζίδικο και προσέφερε υπηρεσίες παροχής γευμάτων χωρίς παροχή καθισμάτων απασχολώντας επ' αμοιβή έναν υπάλληλο για παραδόσεις κατ' οίκον των γευμάτων. Κατά την απόφαση τα καθαρά κέρδη από την άσκηση της άνω επαγγελματικής δραστηριότητας ανήλθαν για το έτος 2010 σε 26.817,57 ευρώ. Τέλος, σε άλλη απόφαση των δικαστηρίων (ΕιρΑθ 165/Φ. 248/2011, αδημ.) επίσης απορρίφθηκε η αίτηση ελεύθερου επαγγελματία με αντικείμενο δακτυλογραφήσεις και φωτοαντίγραφα, λόγω της εμπορικής ιδιότητας του αιτούντος.

Από την άλλη πλευρά, έχει κριθεί νομολογιακά ότι υπάγεται στις διατάξεις του Ν. 3869/2010 αιτούσα η οποία διατηρούσε ατομική επιχείρηση υπηρεσιών καθαριότητας κτιρίων και η οποία δεν διατηρούσε για το σκοπό αυτό κατάστημα, δεν χρησιμοποιούσε βοηθητικό προσωπικό, αγόραζε μόνη της τα χρησιμοποιούμενα από αυτήν υλικά καθαριότητας, τα οποία συνυπολογίζονται στην αμοιβή που εισπράττει για την εργασία της αυτή, δεν διέθετε ούτε και αυτή ακόμη τη στοιχειώδη επαγγελματική οργάνωση και εγκατάσταση, στοιχεία που δεν προσδίδουν σε αυτήν την εμπορική ιδιότητα, αφού η άσκηση των παραπάνω πράξεων (παροχής υπηρεσιών καθαριότητας) συνδέεται προεχόντως και κατά κύριο λόγο με τη σωματική της καταπόνηση, το δε κέρδος που αποκομίζει από αυτές δεν αποτελεί παρά την αμοιβή της προσωπικής της εργασίας (βλ. αναλυτικά ΕιρΘεσ 5074/2011 ΝΟΜΟΣ).

Τέλος, έχει κριθεί νομολογιακά (βλ. ΕιρΕριν 2/2012, Α' ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΝΟΜΟΣ, αφορούσε το επάγγελμα του κομμωτή) ότι ο αιτών δεν νοείται έμπορος αν δεν υπάρχει στη δραστηριότητα του διαμεσολάβηση, ριψοκίνδυνη ανάληψη οικονομικού κινδύνου από το πρόσωπο ελπίδα αλλά όχι εξασφάλιση του κέρδους. Σε μια τέτοια περίπτωση μπορεί κάποιο πρόσωπο αν και διενεργεί πράξεις εμπορικές να κριθεί ότι είναι μικρέμπορος και να μην εξαιρεθεί από την εφαρμογή του ν.3869/2010. Δεν είναι έμποροι αυτοί που ασκούν μικροεμπορία. Μικροεμπορία ασκούν πρόσωπα που διενεργούν εμπορικές πράξεις κατά το Β.Δ. 1835 αλλά δεν δραστηριοποιούνται σε ριψοκίνδυνη κερδοσκοπική διαμεσολάβηση και κατ' ουσίαν παρέχουν προσωπική εργασία με αντίτιμο κάποια αμοιβή. Η με διαφορετική διατύπωση, είναι πρόσωπα που ασκούν εμπορικές πράξεις και αποκομίζουν από αυτές κέρδος, το οποίο όμως αποτελεί περισσότερο αμοιβή του σωματικού τους κόπου και μόχθου και όχι αποτέλεσμα κερδοσκοπικών συνδυασμών κλπ. (βλ. Ιάκωβο Βενιέρη κ. Θεόδωρο Κατσά - Εφαρμογή του Ν.3869/2010).

Περαιτέρω, η ιδιότητα του αιτούντος την εφαρμογή του παραπάνω νόμου οφειλέτη ως εμπόρου ή μη, κρίνεται βασικά κατά το χρόνο υποβολής της αίτησης προς ρύθμιση των οφειλών του (βλ. Αθ. Γ. Κρητικός: «Ρύθμιση των οφειλών υπερχρεωμένων φυσικών προσώπων και άλλες διατάξεις», έκδοση 2010, σελ. 39).

Μαρία Τζαβέλα

Δικηγόρος