ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΓΡΑΜΜΑΤΕΑ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΗ, κ. ΓΙΑΝΝΗ ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ, ΜΕ ΤΙΤΛΟ «Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΗ ΣΤΗΝ ΑΓΟΡΑ ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ ΜΑΣ»

στην ημερίδα που διοργάνωσε η Γενική Γραμματεία Καταναλωτή, την Τρίτη 18/11/2008 με θέμα «Ο καταναλωτής στην ελληνική και ευρωπαϊκή αγορά»



Αγαπητοί φίλοι, κυρίες και κύριοι,

Θέλω να ευχαριστήσω τους εκλεκτούς ομιλητές της σημερινής μας εκδήλωσης και ιδιαίτερα τους ξένους προσκεκλημένους από την Ευρωπαϊκή Ένωση, τη Γαλλία και την BEUC.

Όταν επιλέξαμε το θέμα της ημερίδας που πραγματοποιείται σήμερα, είχαμε στο μυαλό μας δύο πράγματα:

1. την ανάγκη η συζήτηση για τον καταναλωτή να επεκταθεί και να φωτίσει περιοχές και θεματικές που, ενώ στην Ευρώπη αποτελούν αντικείμενο προβληματισμού και ζύμωσης, στην Ελλάδα κρύβονται πίσω από τη σκιά ζητημάτων που, με βάση ένα τουλάχιστον αμφιλεγόμενο σύστημα αξιολόγησης, κρίνονται πιο σημαντικά και κυρίως «πουλάνε» περισσότερο

2. την ευκαιρία να ενημερώσουμε για αναξιοποίητες δυνατότητες, που υπάρχουν για τους Έλληνες καταναλωτές στο πλαίσιο της εσωτερικής αγοράς της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και να δούμε τις δυνατότητες αυτές και με τη διάσταση της ευκαιρίας αλλά και με τη διάσταση της παγίδας.

Πιστεύω ότι, τόσο η έρευνα, όσο και οι τοποθετήσεις που έγιναν αλλά και αυτές που θα ακολουθήσουν, δικαιώνουν αυτή μας την επιλογή.


Κυρίες και κύριοι,

Η αγορά της εποχής μας στις μέρες μας ταυτίζεται, όσο ποτέ στο παρελθόν, με την εποχή μας την ίδια, και αυτή η αγορά, όπως και η εποχή μας, έχει ορισμένα πολύ κρίσιμα χαρακτηριστικά.


1. Σήμερα, με φόντο τη μεγαλύτερη, από το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και μετά, χρηματοπιστωτική και ενδεχομένως και οικονομική κρίση που αντιμετωπίζει ο κόσμος, τίθεται σε αμφισβήτηση το σύστημα οργάνωσης της οικονομίας στη βάση της ελεύθερης οικονομίας και του ανταγωνισμού. Η απληστία συγκεκριμένων οικονομικών παραγόντων της αγοράς και η οικονομία του αέρα και του τζόγου με τις συνεχείς προσπάθειες ανισοκατανομής του παραγόμενου πλούτου υπέρ των λίγων και σε βάρος των πολλών, αποτελεί την αιτία αλλά και το αποτέλεσμα αυτής της αντίληψης.
2. Η προστασία από όλους και όλα μοιάζει να έχει γίνει το τελευταίο καταφύγιο πάρα πολλών συμπατριωτών μας. Οι πολίτες για όλα απαιτούν μια ιδιότυπη προστασία. Προστασία που πολλές φορές είναι αδύνατο, μην πω και παράνομο, να εφαρμοστεί με το τρόπο που οι περισσότεροι εννοούν. Έτσι, πολλές φορές, το κράτος βρίσκεται αντιμέτωπο με την απαίτηση να προστατέψει τους πάντες από τα πάντα, με αποτέλεσμα τελικά να μη μπορεί να βοηθήσει κανένα.
3. Το δυνάμωμα των αναδυόμενων αγορών αλλάζει δραματικά πολλά από όσα γνωρίζαμε μέχρι σήμερα στο εμπόριο και την παγκόσμια αγορά.
4. Τα όσα έχουν διαμορφωθεί στην αγορά σήμερα, είναι τα απότοκα μιας δεκαετίας, κατά την οποία η υπερβολική προσφορά χρήματος μέσω του φθηνού τραπεζικού δανεισμού, οδήγησε στην υιοθέτηση καταναλωτικών προτύπων ασύμβατων με το πραγματικό εισόδημα των καταναλωτών.
5. Στη χώρα μας υπάρχουν στρεβλώσεις και αγκυλώσεις που νοθεύουν τον ανταγωνισμό και δεν του επιτρέπουν να λειτουργήσει όπως θα έπρεπε. Το χειρότερο, κάθε συντελεστής της αγοράς είναι αυστηρός και απαιτητικός για τη λήψη μέτρων, μόνον όταν αφορά τους άλλους. Οι επιχειρηματίες λένε για το κράτος και τους καταναλωτές, οι καταναλωτές λένε για το κράτος και τους επιχειρηματίες και το κράτος λέει για τους επιχειρηματίες και τους καταναλωτές.
6. Οι νέες τεχνολογίες και η καινοτομία δημιουργούν μια νέα οικονομία, που με τη σειρά της δημιουργεί όχι μόνο ευκαιρίες αλλά και νέους διαχωρισμούς ανάμεσα σε αυτούς που την κατακτούν και την αξιοποιούν και σε εκείνους που την αντιμετωπίζουν με σύνδρομα φοβικότητας.
7. Το καταναλωτικό κίνημα δεν έχει αποκτήσει την παρέμβαση που οι συνθήκες αλλά και οι ανάγκες απαιτούν.
8. Η αγορά στον τόπο μας διακατέχεται από μια αίσθηση ασυδοσίας, εξέλιξη που χωρίς αμφιβολία βαραίνει και το κράτος, αφού για μεγάλο χρονικό διάστημα επικράτησε στη χώρα μας η φιλοσοφία ότι ο ανταγωνισμός από μόνος του θα μπορούσε να εγγυηθεί την ομαλή λειτουργία της ελεύθερης αγοράς. Η λογική της ελάχιστης παρέμβασης που υιοθετήθηκε από το κράτος την τελευταία δεκαετία, δεν εκτιμήθηκε σωστά ή καλύτερα παρεξηγήθηκε από πολλούς επιχειρηματίες, που μέσα από την ολιγοπωλιακή τους δράση πρόσθεσαν στρεβλώσεις στην αγορά, αλλά και βάρη στον καταναλωτή.

Ο εντοπισμός και η ανάλυση αυτών των χαρακτηριστικών δεν θα έχει καμιά αξία, αν μείνουμε στις διαπιστώσεις. Οι διαπιστώσεις είναι για τους αναλυτές και τους παρατηρητές των γεγονότων.

Από εμάς οι πολίτες απαιτούν δράσεις και πολιτικές.

Στη δική μας προσέγγιση η πολιτική για τον καταναλωτή δεν πρέπει να διαχειρίζεται τα αποτελέσματα των προβλημάτων, αλλά να αντιμετωπίζει τα αίτια. Να παρεμβαίνει στην εξέλιξη των πραγμάτων. Να συγκρούεται με τις στρεβλώσεις και να ανοίγει νέους δρόμους.

Επιπλέον, στην προσέγγιση αυτή, δεν αντιμετωπίζουμε τον καταναλωτή σαν θύμα. Σαν «κακομοίρη». Αυτό, ενδεχομένως, να βόλευε ορισμένους. Ίσως, να έδινε και μια διάσταση τραγωδίας. Όμως, εμείς πιστεύουμε ότι η πολιτική για τον καταναλωτή δεν είναι μια ιστορία χαμένων ευκαιριών. Είναι μια πολιτική, που πάνω και πρώτα από όλα, έχει σημείο αναφοράς τον ίδιο τον καταναλωτή, τις ανάγκες και, κυρίως, τις επιλογές και τη δύναμή του.

Με βάση τα παραπάνω, η πολιτική που εφαρμόζουμε διέπεται από βασικές αρχές:

i. Θεσμική θωράκιση και εφαρμογή των κανόνων για όλους

ii. Δράσεις και πρωτοβουλίες ενημέρωσης

iii. Ενίσχυση και αναβάθμιση του ρόλου του καταναλωτικού κινήματος


Θεσμική θωράκιση και εφαρμογή των κανόνων για όλους.

Στη χώρα μας έχουμε ένα από τα πιο σύγχρονα και ολοκληρωμένα πλαίσια προστασίας του καταναλωτή. Έχουμε, πολλές φορές, αναφέρει τις θεσμικές πρωτοβουλίες και τις στοχευμένες θεσμικές παρεμβάσεις που έχουμε κάνει. Σήμερα, θα ήθελα να αναφερθώ λίγο παραπάνω στα θετικά για τον καταναλωτή αποτελέσματα που είχαν τον τελευταίο καιρό οι παρεμβάσεις μας σε τράπεζες.

Τα αποτελέσματα αυτά ήρθαν, γιατί οι τράπεζες επιχείρησαν να αυξήσουν επιτόκια και συνδρομές με τρόπους καταχρηστικούς, παραβαίνοντας ένα θεσμικό πλαίσιο που δημιουργήσαμε τα τελευταία χρόνια .Για αυτό το θεσμικό πλαίσιο ακούστηκαν κατά καιρούς πολλά. Ότι είναι ανενεργό, ότι δεν προστατεύει, κ.α. Δεν είναι ψέματα ότι υπάρχουν στη χώρα μας, όπως και παντού, κάποιοι που παρανομούν. Άλλο, όμως, αυτό και άλλο να γίνεται μια προσπάθεια απαξίωσης ενός θεσμικού πλαισίου που, αν δεν υπήρχε, δεν θα μας επέτρεπε να γλιτώσουμε σπίτια πολιτών από πλειστηριασμούς, να αναγκάσουμε τις τράπεζες να ακυρώσουν τις αυξήσεις των τελευταίων ημερών και να σταματήσουν να χρεώνουν πολλές από τις προμήθειες που χρέωναν στο παρελθόν.

Φυσικά, για όσους επιμένουν να μην σέβονται αυτούς τους κανόνες, θα υπάρξουν αυστηρές κυρώσεις.

Επιπλέον, πολύ σύντομα θα έχουμε ένα πλήρες και αποτελεσματικό πλαίσιο που θα βάζει κανόνες στο χώρο των εισπρακτικών εταιρειών.

Και, φυσικά, δεν πρόκειται να σταματήσουμε την εφαρμογή όλων των μέτρων, που έχουμε πλέον στα χέρια μας, για τον καλύτερο έλεγχο και εποπτεία της αγοράς, μέτρα που οδήγησαν στην ανάκληση των αυξήσεων πολλών προϊόντων αλλά και σε μειώσεις τιμών.

Δράσεις και πρωτοβουλίες ενημέρωσης.

Επιγραμματικά θα ήθελα να αναφέρω τις ενημερωτικές εκδηλώσεις και τις εκδόσεις μας για:

• τις σχέσεις τραπεζών - καταναλωτών
• τη βιώσιμη κατανάλωση
• τη διατροφή και την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας
• τα καύσιμα
• τη χρησιμοποίηση του διαδικτύου
• τα δικαιώματα των καταναλωτών των ΔΕΚΟ
• τις ετικέτες των προϊόντων
• την αγορά των σχολικών ειδών
• τους εναλλακτικούς παρόχους τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών
• την προστασία της ψυχικής υγείας των ανηλίκων

και, φυσικά, τη σημερινή ημερίδα που στόχο, ανάμεσα στα άλλα, έχει να μιλήσει στους καταναλωτές για μια αγορά 500 εκατομμυρίων ανθρώπων
Ενίσχυση και αναβάθμιση του καταναλωτικού κινήματος

• αύξηση χρηματοδότησης
• πιστοποίηση των ενώσεων
• αναβάθμιση του Εθνικού Συμβουλίου Καταναλωτή και Αγοράς
• δυνατότητα οργάνωσης του καταναλωτικού κινήματος σε ομοσπονδίες και συνομοσπονδίες.

Στόχος μας είναι η δημιουργία ενός καταναλωτικού κινήματος που θα είναι ενεργό και δραστήριο όλο το χρόνο και δεν θα έχει αποσπασματικό και επετειακό χαρακτήρα. Ένα καταναλωτικό κίνημα που με τη δράση, τη φρεσκάδα και τον ρεαλισμό των επιχειρημάτων και των προτάσεών του, θα μπορεί να εμπνεύσει πολύ μεγαλύτερες ομάδες πολιτών από αυτές που το παρακολουθούν σήμερα.

Κυρίες και κύριοι,

Βρισκόμαστε σε μια εποχή παρατεταμένης αβεβαιότητας.
Σήμερα, περισσότερο από ποτέ, πρέπει να βρούμε τρόπους για να δώσουμε στις αγορές και στους καταναλωτές αυτοπεποίθηση.

Η απάντηση των αναγκών στην αγορά της εποχής μας δεν είναι, δεν μπορεί να είναι, ούτε ο ασφυκτικός κρατικός παρεμβατισμός, ούτε η φαντασίωση του ότι ο ανταγωνισμός μπορεί να λειτουργήσει σαν αυτόματος πιλότος.

Αν, σήμερα, βρισκόμαστε σε μια τόσο δύσκολη κατάσταση, ίσως και να οφείλεται στο ότι είναι συχνά δύσκολο να πείσεις ανθρώπους να αλλάξουν, όταν τα πράγματα πάνε ομαλά.

Σήμερα, κανείς δεν μπορεί να μιλήσει για ομαλότητα στην αγορά.

Αυτό, βέβαια, δεν σημαίνει ότι χρειάζεται πανικός και υπεραπλουστεύσεις. Αντίθετα, εδώ πρέπει να μιλήσει η πολιτική στην κορυφαία της στιγμή, τη δημιουργία μιας νέας κατάστασης. Η ιστορία των επαναστάσεων των οικονομικών και πολιτικών μετασχηματισμών, των μεγάλων μεταρρυθμίσεων μας επιβεβαιώνει ότι υπάρχει πάντα ένα οριακό σημείο καμπής, ένας βασικός κρίκος που, αν τον ανακαλύψεις και τον τραβήξεις, θα διεγείρεις μια ακολουθία γεγονότων, μια αλυσιδωτή αντίδραση, η οποία θα πολλαπλασιάσει άπειρες φορές την αρχική σου κίνηση.

Και η αρχική μας κίνηση πρέπει να είναι η αλλαγή του καταναλωτικού μας προφίλ.
Η ιεράρχηση των αναγκών και των προτεραιοτήτων μας.
Η στροφή στην πραγματική οικονομία.
Εκείνη που έχει συγκεκριμένο αντικείμενο δουλειάς και, κυρίως, συγκεκριμένο παραδοτέο.

Κυρίες και κύριοι,

Κάθε εποχή έχει τις λύσεις της, τις μεγάλες, αποφασιστικές και καθοριστικές λύσεις.

Νόμοι υπάρχουν, αλλά πάλι κάτι εξακολουθεί να λείπει. Χρειάζεται να τονώσουμε την εμπιστοσύνη των πολιτών στους νόμους, τονώνοντας τη σιγουριά τους για τους μηχανισμούς ασφαλείας και υπεράσπισης των δικαιωμάτων τους.

Θέλουμε θεσμούς που θα δίνουν αυτοπεποίθηση στους καταναλωτές.

Πρέπει να εμπνεύσουμε στους πολίτες αυτοπεποίθηση και εμπιστοσύνη, για να αξιοποιήσουν την εσωτερική αγορά.

Να ενθαρρύνουμε την ίδια την αγορά να προστατεύσει τον καταναλωτή.

Ανταγωνιστικότητα και καταναλωτές πάνε μαζί.

Όταν οι αγορές λειτουργούν σωστά, έχουμε καλύτερη ποιότητα και καλύτερη τιμή.

Τελικά, η πολιτική για τον καταναλωτή δεν είναι μόνο θέμα νόμων, αλλά ένα καλά ισορροπημένο πλέγμα νόμων αρχών και αξιών.