. Το
νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου με την επωνυμία «ΤΑΜΕΙΟ ΠΑΡΑΚΑΤΑΘΗΚΩΝ
ΚΑΙ ΔΑΝΕΙΩΝ» (ΤΠΔ), προέβαλε, με τις από 26-9-2011 προτάσεις του, τον
ισχυρισμό ότι οι διατάξεις του Ν. 3869/2010 δεν εφαρμόζονται επί των
απαιτήσεών του καθώς για τους οφειλέτες του ισχύουν οι διατάξεις των
νόμων 2214/1994 και 3867/2010 (εκ παραδρομής προφανώς αναγράφεται ο Ν.
3869/2010, ο οποίος αποτελείται από 22 άρθρα και επομένως η αναφορά στις
προτάσεις του εν λόγω ν.π.δ.δ. του άρθρ. 25 ως ανήκοντος στο Ν.
3869/2010 είναι εσφαλμένη καθώς αφορά στο Ν. 3867/2010).
Επί του ανωτέρω
ισχυρισμού η κρίση του Δικαστηρίου είναι η ακόλουθη :
Κατά την
διάταξη του άρθρ. 2 ΑΚ ο νόμος ορίζει για το μέλλον, δεν έχει αναδρομική
δύναμη και διατηρεί την ισχύ του εφόσον άλλος κανόνας δικαίου δεν το
καταργήσει ρητά ή σιωπηρά.
Η ανωτέρω διάταξη εκφράζει τη γενικότερη αρχή
του δικαίου περί μη αναδρομικότητας των νόμων, που αποβλέπει στην κατά
το δυνατό βεβαιότητα των δικαιωμάτων ασφάλειας των συναλλαγών και
σταθερότητας δικαίου, η οποία (αρχή) όμως δεν κατοχυρώνεται από το
Σύνταγμα και έτσι η διάταξη αυτή δεν έχει αυξημένη τυπική ισχύ.
Επομένως, ο νομοθέτης δεν εμποδίζεται, κατ’ αρχήν, να προσδώσει στο νόμο
αναδρομική ισχύ, με μόνο περιορισμό τη μη προσβολή συνταγματικώς
προστατευομένων δικαιωμάτων. Στο νόμο μπορεί να δοθεί αναδρομική δύναμη
ρητώς ή σιωπηρώς (έμμεσα), όταν δηλαδή από την έννοια και το σκοπό του
συνάγεται νομοθετική βούληση περί αναδρομικής ισχύος του, ώστε να
ρυθμιστούν και περασμένα γεγονότα ή σχέσεις του παρελθόντος. Εξαιρέσεις
από το επιτρεπτό της αναδρομικής ισχύος του νόμου προβλέπονται στο
Σύνταγμα από τις διατάξεις των άρθρων 7 παρ. 1 (επιβολή ποινών) και 78
παρ. 2 (επιβολή φόρου) του Συντάγματος. Από την απόλυτη απαγόρευση στο
Σύνταγμα της αναδρομικότητας των νόμων που ορίζουν οι συνταγματικές
διατάξεις, συνάγεται, ότι στις άλλες περιπτώσεις η αναδρομική ισχύς
είναι μεν επιτρεπτή, δεν μπορεί όμως να υπερβεί τα όρια που θέτουν τα
άρθρα 4 και 17 του Συντάγματος, καθώς και οι υπερνομοθετικής ισχύος
(άρθρ. 28 παρ. 1 του Συντάγματος) διατάξεις των άρθρων 6 παρ.1 της ΕΣΔΑ
και 1 του Πρώτου Προσθέτου Πρωτοκόλλου της ΕΣΔΑ. Κατά το άρθρο 1 παρ. 1
του Πρώτου Πρόσθετου Πρωτοκόλλου της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για την
προστασία των δικαιωμάτων του Ανθρώπου και των θεμελιωδών ελευθεριών,
που κυρώθηκε (μαζί με τη Σύμβαση) με το ν.δ. 53/1974 και έχει, σύμφωνα
με το άρθρο 28 παρ. 1 του Συντάγματος, αυξημένη τυπική ισχύ έναντι των
κοινών νόμων "παν φυσικόν ή νομικόν πρόσωπον δικαιούται σεβασμού της
περιουσίας του.
Ουδείς δύναται να στερηθεί της ιδιοκτησίας του, ει μη
δια λόγους δημοσίας ωφελείας και υπό τους προβλεπομένους υπό του νόμου
και των γενικών αρχών του διεθνούς δικαίου όρους. Αι προαναφερόμεναι
διατάξεις δεν θίγουν το δικαίωμα παντός κράτους, όπως θέση εν ισχύϊ
νόμους, ους ήθελε κρίνη αναγκαίους προς ρύθμισιν της χρήσεως αγαθών,
συμφώνως προς το δημόσιον συμφέρον ή προς εξασφάλισιν της
καταβολής φόρων ή άλλων εισφορών ή προστίμων". Στην κατά τα ανωτέρω
προστατευόμενη περιουσία περιλαμβάνονται όχι μόνο τα από το άρθρο 17 του
Συντάγματος προστατευόμενα εμπράγματα δικαιώματα αλλά και όλα τα
περιουσιακής φύσεως δικαιώματα και τα νομίμως κεκτημένα οικονομικά
συμφέροντα, άρα και τα περιουσιακά ενοχικά δικαιώματα και μάλιστα οι
περιουσιακού χαρακτήρα απαιτήσεις, είτε αναγνωρισμένες με δικαστική ή
διαιτητική απόφαση, είτε απλώς γεννημένες κατά το εθνικό δίκαιο, εφόσον
υπάρχει νόμιμη προσδοκία με βάση το ισχύον πριν από την προσφυγή στο
δικαστήριο νομοθετικό καθεστώς ότι μπορούν να ικανοποιηθούν δικαστικά
(Ολ.ΑΠ 40/1998). Έτσι, σύμφωνα, με τη ρύθμιση της ως άνω διεθνούς
συνθήκης, μέσω της αναδρομικής ισχύος νόμου είναι δυνατόν να επέρχεται
απόσβεση ή κατάργηση δικαιωμάτων που έχουν απονεμηθεί με προγενέστερο
νόμο, μόνον εφόσον, η κατάργηση ή απόσβεση επιβάλλεται για λόγους
γενικότερου κοινωνικού ή δημόσιου συμφέροντος ή ωφέλειας, η συνδρομή των
οποίων υπόκειται στον έλεγχο των δικαστηρίων, αφού διαφορετικά η έναντι
του κοινού νομοθέτη προστασία των περιουσιακών αυτών δικαιωμάτων θα
έμενε χωρίς πρακτικό αποτέλεσμα (Ολ ΑΠ 6/2007 ΕΕμπΔ 2007, 715). Σιωπηρή
κατάργηση ενός νόμου από άλλον συντρέχει όταν από την έννοια του
περιεχομένου του, προκύπτει κατά τρόπο σαφή ότι ο νεότερος νόμος
αποσκοπεί στην κατάργηση του παλαιού γενικού ή ειδικού και μάλιστα με
ρύθμιση του ίδιου θέματος κατά τρόπο αντίθετο και ασυμβίβαστο προς αυτή
του παλαιού. Έτσι, η αρχή της καταργήσεως του προγενέστερου νόμου με
νεότερο δεν εφαρμόζεται, όταν ο νεότερος νόμος είναι γενικός και ο
παλαιός ειδικός, εκτός αν από την έννοια του περιεχομένου του νεότερου
νόμου προκύπτει, ότι αυτός αποσκοπούσε στην κατάργηση του ειδικού νόμου
(ΟλΑΠ 319/1966, ΑΠ 263/1982 ΝοΒ 31, 197, ΑΠ 945/1973 ΝοΒ 22,495, ΕφΑθ
7152/2006 Δνη 2007,536 ΕφΑθ 13168/1988 Δνη1990,826).
Περαιτέρω, σύμφωνα με το άρθρο 62 του Ν. 2214/1994 «Αντικειμενικό
σύστημα φορολογίας εισοδήματος και άλλες διατάξεις» (ΦΕΚ 75 Α΄), για την
εξυπηρέτηση και ασφάλιση των τοκοχρεωλυτικών δανείων, που χορηγούνται
από το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων για την απόκτηση πρώτης
κατοικίας από δημόσιους υπάλληλους, τους συνταξιούχους και τους λοιπούς
δικαιουμένους, κατά την κείμενη νομοθεσία, κάθε δανειζόμενος υποχρεούται
να εκχωρήσει υπέρ του δανειστή α) μέχρι τα 6/10 όλων γενικά των
τακτικών μηνιαίων απολαβών τους (μισθός, επιδόματα, μηνιαία αναλογία
δώρων Χριστουγέννων και Πάσχα, ΔΙΒΕΕΤ, κλπ), β) μέχρι τα 6/10 της
κανονισθησόμενης κύριας και επικουρικής συντάξεως του και όλων γενικά
των μερισμάτων και άλλων παροχών, που τακτικά λαμβάνουν από τα
ασφαλιστικά τους Ταμεία, γ) τα 3/4 από το εφάπαξ βοήθημα που χορηγείται
σε αυτόν από οποιονδήποτε ασφαλιστικό φορέα ή από την οριζόμενη από την
εργατική νομοθεσία αποζημίωση λόγω λύσεως της εργασιακής σχέσεως (παρ.
1). Οι πιο πάνω εκχωρήσεις είναι ισχυρές καταργούμενης κάθε αντιθέτου
γενικής ή ειδικής διατάξεως (παρ. 2). Κατά την διάταξη, δε, του άρθρ. 19
Ν. 2322/1995 (ΦΕΚ Α΄ 143), οι ρυθμίσεις του άρθρου 62 του ν. 2214/1994,
ισχύουν και στο Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο. Τροποποιήσεις και συμπληρώσεις
στο άρθρο 62 Ν. 2214/1994 επέφεραν οι νόμοι 3453/2006 (ΦΕΚ
Α΄74/7.4.2006) και 3867/2010 (ΦΕΚ Α΄128/3-8-2010). Σύμφωνα με το άρθρο
25 παρ. 6 του Ν. 3867/2010, με απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου του
Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων μπορεί ύστερα από αίτηση του υπόχρεου
μπορούν να καθορίζονται όροι εξυπηρέτησης, επί μέρους συμφωνίες των
δανειακών συμβάσεων και η διευθέτηση των τόκων υπερημερίας των μη
κανονικά εξυπηρετούμενων οποιουδήποτε είδους δανειακών συμβάσεων, που
έχει χορηγήσει προς φυσικά πρόσωπα το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων.
Όπως γίνεται δεκτό από τις μέχρι τούδε δημοσιευθείσες αποφάσεις επί
αιτήσεων του άρθρ. 4 παρ. 1 του Ν. 3869/2010, με τις παραπάνω ειδικές
για το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων διατάξεις ορίζεται εκ του νόμου
εκχώρηση, κατά τα ποσοστά, που αναφέρονται, επί των αποδοχών του
δανειολήπτη για την εξόφληση του δανείου και η διαδικασία ρυθμίσεως των
μη κανονικά εξυπηρετούμενων δανείων, που έχει χορηγήσει το Ταμείο
Παρακαταθηκών και Δανείων. Κατά τις εν λόγω αποφάσεις ο Ν. 3869/2010
ρυθμίζει γενικά τις οφειλές υπερχρεωμένων προσώπων χωρίς καμία αναφορά ή
τροποποίηση των παραπάνω ειδικών ρυθμίσεων των μη εξυπηρετούμενων
οφειλών προς το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων και συνεπώς για τις
τελευταίες οφειλές εξακολουθούν να ισχύουν οι διατάξεις των άρθρων 62 Ν.
2214/1994 και 25 παρ. 6 Ν. 3867/2010 (Ειρ Αθηνών 15/2011, Ειρ Αθηνών
48/2011, Ειρ Πατρών4/2011ΤΝΠΝομος).
Κατά την άποψη, όμως, του Δικαστηρίου τούτου οι διατάξεις του Ν.
3869/2010, καίτοι είναι γενικότερες σε σχέση με αυτές του άρθρ. 62 Ν.
2214/1994 και του άρθρ. 25 Ν. 3867/2010, κατήργησαν σιωπηρά κάθε άλλη
προηγούμενη διάταξη, που ρυθμίζει τον τρόπο αποπληρωμής των δανείων, τα
οποία δεν εξυπηρετούνται κανονικά, καθόσον με τις διατάξεις του Ν.
3869/2010 σκοπείται η ελάφρυνση των δανειοληπτών από την υπερχρέωση μέσω
της λήψης παντός είδους δανείων και η αποκατάσταση της παραγωγικής τους
δυνατότητας, η οποία υποσκάπτεται από το βάρος των χρεών τους (ο
απεγκλωβισμός των δανειοληπτών από την περιθωριοποίηση λόγω της
υπερχρέωσης, όπως αναφέρεται στην αιτιολογική έκθεση του Ν. 3869/2010),
έτσι ώστε η αποδυνάμωση των (ενοχικών) δικαιωμάτων του Ταμείου
Παρακαταθηκών και Δανείων και του Ταχυδρομικού Ταμιευτηρίου (και όχι η
κατάργησή τους καθόσον με τις ρυθμίσεις του Ν. 3869/2010 τα εν λόγω
πιστωτικά ιδρύματα μπορούν να ικανοποιηθούν συμμέτρως ή προνομιακώς στην
περίπτωση, που έχουν εμπράγματη εξασφάλιση σε σχέση με τους υπόλοιπους
πιστωτές του οφειλέτη) να επιβάλλεται από λόγους γενικότερου κοινωνικού
συμφέροντος ενώ η προνομιακή μεταχείριση των ανωτέρω πιστωτικών
ιδρυμάτων (από τα οποία, μάλιστα, το δεύτερο έχει τη νομική μορφή της
ανώνυμης εταιρείας) έναντι των υπολοίπων πιστωτών (ανωνύμων τραπεζικών
εταιρειών) με βάση τις προαναφερόμενες διατάξεις νόμου δεν είναι ανεκτή
δικαιοπολιτικά διότι ο νομοθέτης με το νόμο για τα υπερχρεωμένα φυσικά
πρόσωπα θέλησε να υπαχθούν στις ρυθμίσεις του οι χρηματικές οφειλές από
δάνεια προς όλους τους πιστωτές (ιδιώτες και μη), επιπρόσθετα δε, στην
περίπτωση, που ήθελε να εξαιρέσει του νόμου αυτού τις οφειλές προς τα
ανωτέρω δύο πιστωτικά ιδρύματα, το πρώτο από τα οποία είναι νομικό
πρόσωπο δημοσίου δικαίου, θα το είχε πράξει ρητώς, όπως στην περίπτωση
των οφειλών από τέλη προς ΝΠΔΔ (άρθρ. 1 παρ. 2 στοιχ. β), οι οποίες,
όπως και οι λοιπές οφειλές της ίδιας ως άνω διάταξης (εξαιρούμενες της
ρύθμισης χρεών και απαλλαγής), προέρχονται από την άσκηση δημόσιας
εξουσίας ή από σχέσεις δημοσίου δικαίου, περιπτώσεις δηλαδή στις οποίες
το φυσικό πρόσωπο έχει την ιδιότητα του διοικουμένου (οφειλές από φόρους
και τέλη προς το Δημόσιο και τους ΟΤΑ, διοικητικά πρόστιμα, χρηματικές
ποινές, ασφαλιστικές εισφορές) και όχι του ιδιώτη- αντισυμβαλλόμενου
(πιστούχου) κατ’ άρθρ. 361 ΑΚ, ενώ η ίδια ως άνω διάταξη νόμου δεν
διαλαμβάνει τίποτε για οφειλές από δάνεια, που χορήγησαν ν.π.δ.δ., όπως
είναι εν προκειμένω το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων. Με βάση,
λοιπόν, το ανωτέρω σκεπτικό, το Δικαστήριο τούτο αποφαίνεται ότι ο
ισχυρισμός του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων περί εξαίρεσης των
απαιτήσεών του έναντι του αιτούντος από την ρύθμιση του Ν. 3869/2010,
είναι αβάσιμος και κατά συνέπεια τα ποσά, που καταβάλει μηνιαίως ο αιτών
τόσο προς το εν λόγω ν.π.δ.δ. όσο και προς το Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο
Α.Ε. (το οποίο πάντως δεν προέβαλε ισχυρισμό ανάλογο με αυτόν του
Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων), ήτοι ευρώ 342,95 και 421,46,
αντίστοιχα (κατά τον μήνα Σεπτέμβριο 2011, όπως προκύπτει από την οικείο
ηλεκτρονικό αναλυτικό σημείωμα αποδοχών, που προσκομίζει ο αιτών),
πρέπει να συμπεριληφθούν στο διαθέσιμο εισόδημα του αιτούντος για την
ικανοποίηση όλων των αναφερομένων στην αίτηση πιστωτών του με βάση τις
σχετικές ρυθμίσεις του ανωτέρω νόμου.
