Ρύθμιση των Οφειλών Υπερχρεωμένων Φυσικών Προσώπων 9 Ιουλ 2010, 11:39 Δ.Τ. Αρ. φυλ. 399/7-7-10
Σε τέσσερις μήνες αναμένεται να αρχίσει η διαδικασία υποβολής των αιτήσεων Στη Βουλή το νομοσχέδιο για τη ρύθμιση των οφειλών νοικοκυριών που αποδεδειγμένα δεν μπορούν να ανταπεξέλθουν στις υποχρεώσεις τους Σε εφαρμογή, αναμένεται να τεθεί σε τέσσερις μήνες, το νομοσχέδιο για τη ρύθμιση των οφειλών υπερχρεωμένων φυσικών προσώπων που αφορά μεγάλη μερίδα του πληθυσμού, ειδικά μετά τις τελευταίες οικονομικές εξελίξεις στη χώρα, με μειώσεις μισθών και αύξηση της φορολογίας. Ωστόσο, ο εξωδικαστικός συμβιβασμός που πρέπει να επιδιωχθεί πριν την δικαστική υπαγωγή, μπορεί να ξεκινήσει και αυτή τη περίοδο. Παράλληλα, παρέχεται η δυνατότητα αναστολής του πλειστηριασμού της πρώτης κατοικίας. Γεγονός είναι ότι το πολυαναμενόμενο σχέδιο συζητείται περισσότερο από μισό χρόνο. Σε γενικές γραμμές το νομοσχέδιο προβλέπει τη ρύθμιση δόσεων για 4 χρόνια και εφόσον καταβληθούν με τη διαδικασία που προβλέπεται, την απαλλαγή από τις υπόλοιπες υποχρεώσεις. Πνοή στα υπερχρεωμένα νοικοκυριά υπόσχεται το νέο νομοσχέδιο, που κατατέθηκε τις προηγούμενες ημέρες στη Βουλή από το Υπουργείο Οικονομίας Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας. Το συγκεκριμένο σχέδιο νόμου, δίνει τη δυνατότητα στους υπερχρεωμένους πολίτες που έχουν περιέλθει σε αποδεδειγμένη μόνιμη αδυναμία να εξυπηρετήσουν τα χρέη τους, να ρυθμίσουν με απόφαση του ειρηνοδικείου, την εξόφληση ενός μέρους των χρεών τους για τέσσερα χρόνια, και εφόσον ανταποκριθούν στη ρύθμιση, να απαλλαγούν από το υπόλοιπο των χρεών τους. Η ρύθμιση θα αρχίσει να εφαρμόζεται σε 4 μήνες, προκειμένου να οργανωθούν τα Ειρηνοδικεία για την αποδοχή των αιτήσεων και την κατάλληλη γραμματειακή εξυπηρέτηση των προβλεπόμενων διαδικασιών. Με το σχέδιο νόμου, ρυθμίζονται όλα τα χρέη προς τις τράπεζες (καταναλωτικά, στεγαστικά, επαγγελματικά δάνεια) καθώς και όλα τα χρέη προς τρίτους, με εξαίρεση οφειλές από αδικοπραξία που διαπράχθηκε με δόλο, διοικητικά πρόστιμα, χρηματικές ποινές, οφειλές από φόρους και τέλη προς το Δημόσιο καθώς και εισφορές προς τους οργανισμούς κοινωνικής ασφάλισης. Ωστόσο, ο οφειλέτης μπορεί να αξιοποιήσει τον νόμο για τη ρύθμιση χρεών και απαλλαγή μόνο μία φορά στη ζωή του. Στις ρυθμίσεις του σχεδίου νόμου υπάγονται όλα τα φυσικά πρόσωπα, καταναλωτές και επαγγελματίες, με εξαίρεση τους εμπόρους, οι οποίοι όμως έχουν από την υφιστάμενη νομοθεσία τη δυνατότητα να προσφύγουν στη διαδικασία του πτωχευτικού κώδικα. Σημειώνεται ότι το νομοσχέδιο υποχρεώνει τα μέρη (οφειλέτη και πιστωτές) να επιδιώξουν μία συμβιβαστική λύση, τόσο πριν την υποβολή της αίτησης στο δικαστήριο, όσο και μετά από αυτή. Προβλέπονται δύο βήματα-τρόποι για την ρύθμιση τον οφειλών, ο εξωδικαστικός και ο δικαστικός συμβιβασμός. Εξωδικαστικός συμβιβασμός Αναφέρεται στην προσπάθεια συμβιβασμού πριν την υποβολή της αίτησης για τον οφειλέτη που αναλαμβάνει ο Συνήγορος του Καταναλωτή ή η Επιτροπή Φιλικού Διακανονισμού, που λειτουργεί σε κάθε νομαρχία ή Ένωση Καταναλωτών ή δικηγόρος ή άλλος δημόσιος φορέας που συνδράμει καταναλωτές σε ζητήματα υπερχρέωσης. Εφόσον όμως ο τρόπος αυτός δεν ευδοκιμήσει, ακολουθείται ο δικαστικός συμβιβασμός. Δικαστικός συμβιβασμός Όσον αφορά τον συμβιβασμό ενώπιον του δικαστηρίου, αυτός είναι δυνατόν να επιτευχθεί ακόμη κι αν δεν συμφωνούν όλοι οι πιστωτές, αλλά συμφωνούν μόνο πιστωτές με απαιτήσεις που υπερβαίνουν το ήμισυ των οφειλών. Παράλληλα, το δικαστήριο μπορεί να υποκαταστήσει τη συναίνεση των αντιτιθεμένων, εφόσον κρίνει ότι ο συμβιβασμός δεν επιδεινώνει τη θέση τους και εξασφαλίζεται η σύμμετρη ικανοποίησή τους. Για το συμβιβασμό, θα πρέπει πάντως να συμφωνούν οι ενυπόθηκοι δανειστές. Το σχέδιο νόμου ευελπιστεί πως θα δώσει κίνητρα και προς τις δύο πλευρές για να προχωρήσουν στη ρύθμιση των οφειλών. Για τους οφειλέτες, με την ρύθμιση αυτή, δίνεται η δυνατότητα να ξεχρεώσουν μέρος ή και το σύνολο των υποχρεώσεων με ευνοϊκότερους όρους, ενώ για τους πιστωτές δίνεται το κίνητρο της εν μέρει εξόφλησής τους, που πολύ πιθανό να μην γινόταν ποτέ με τις προηγούμενες συνθήκες, αφού οι οφειλέτες αποδεδειγμένα δεν μπορούσαν να τους εξοφλήσουν. Προσχωρώντας στην ρύθμιση, ο οφειλέτης, αναλαμβάνει την υποχρέωση να καταβάλλει κάθε μήνα και για χρονικό διάστημα τεσσάρων ετών ένα μέρος του εισοδήματός του στους πιστωτές. Το ποσόν που θα καταβάλλει καθορίζεται από το δικαστήριο με βάση το εισόδημά του και αφού ληφθούν υπόψη οι βιοτικές ανάγκες του ιδίου και των προστατευομένων μελών της οικογενείας του. Το μέρος του χρέους που θα εξοφλήσει ο οφειλέτης εξαρτάται από το εισόδημα που διαθέτει και τις πραγματικές του δυνατότητες. Στο σχέδιο νόμου δεν ορίζεται κάποιο ελάχιστο ποσοστό χρέους που θα πρέπει να εξοφλήσει. Το δικαστήριο μπορεί ακόμη και να απαλλάξει τον οφειλέτη από την υποχρέωση να καταβάλλει μηνιαία ένα ορισμένο ποσόν, όταν αυτός βρίσκεται σε εξαιρετικά δυσχερή θέση (π.χ. λόγω ανεργίας, προβλημάτων υγείας), επανεξετάζοντας όμως κάθε φορά την κατάσταση μετά από έξι περίπου μήνες. Η ακίνητη περιουσία του οφειλέτη ρευστοποιείται από το σύνδικο που ορίζει το δικαστήριο για να πληρωθούν χρέη προς τους πιστωτές. Όμως, ο οφειλέτης έχει τη δυνατότητα να εξαιρέσει από τη ρευστοποιήσιμη περιουσία την κύρια κατοικία του, εφόσον αυτή δεν υπερβαίνει σε εμβαδόν το προβλεπόμενο από τις ισχύουσες διατάξεις όριο αφορολόγητης απόκτησης πρώτης κατοικίας, προσαυξημένο κατά 30%. Προϋπόθεση για να συμβεί αυτό είναι να αναλάβει ο οφειλέτης με το μέσο επιτόκιο ενός στεγαστικού δανείου, για χρονικό διάστημα που μπορεί να φθάνει μέχρι 20 έτη την εξυπηρέτηση χρεών που αντιστοιχούν στο 85% της εμπορικής αξίας της κατοικίας. Αν δεν τηρήσει την εξυπηρέτηση αυτού του χρέους (εμφανίζει καθυστερήσεις μεγαλύτερες των δύο μηνών), προχωρούν οι διαδικασίες αναγκαστικής εκτέλεσης. Η απαλλαγή από το υπόλοιπο των χρεών επέρχεται εφόσον παρέλθουν τα τέσσερα έτη και έχει τηρήσει ο οφειλέτης τις υποχρεώσεις της ρύθμισης. Η απαλλαγή είναι δηλαδή ανεξάρτητη από την εξυπηρέτηση του πρόσθετου χρέους για τη διάσωση της κύριας κατοικίας. Για την υπαγωγή στη ρύθμιση η αίτηση πρέπει να περιέχει α) κατάσταση της περιουσίας του οφειλέτη και των κάθε φύσης εισοδημάτων του ίδιου και του-της συζύγου του, β) κατάσταση των πιστωτών του και των απαιτήσεων τους κατά κεφάλαιο, τόκους και έξοδα και γ) σχέδιο διευθέτησης οφειλών, που να λαμβάνει υπόψη με εύλογο τρόπο και συσχέτιση, τόσο τα συμφέροντα των πιστωτών, όσο και την περιουσία, τα εισοδήματα και την οικογενειακή κατάσταση του οφειλέτη. Με την αίτηση ή μέσα σε ένα μήνα από την υποβολή της, θα πρέπει να προσκομιστούν η βεβαίωση για την διενέργεια του εξωδικαστικού συμβιβασμού, υπεύθυνη δήλωση για την ορθότητα των στοιχείων που δηλώνει και τα έγγραφα που έχει και αποδεικνύουν τις οφειλές του. Όσον αφορά την σύνταξη της αίτησης, τα αρμόδια υπουργεία σύντομα θα εκδώσουν υποδείγματα αιτήσεων, πιστοποιητικών, δηλώσεων, καταστάσεων και σχεδίων διευθέτησης οφειλών με σκοπό να διευκολύνουν τη σύνταξή τους από τον ίδιο τον οφειλέτη, ενώ σημειώνεται ότι δεν είναι υποχρεωτική η παράσταση δικηγόρου για την υπόθεση. Τονίζεται ότι οι διαδικασίες πλειστηριασμών δεν σταματούν αυτομάτως. Ο οφειλέτης όμως μπορεί να τις σταματήσει με αίτηση ασφαλιστικών μέτρων και εφόσον πιθανολογείται ότι η αίτηση για τη ρύθμιση των οφειλών θα ευδοκιμήσει. Στην περίπτωση των στεγαστικών δανείων, για να είναι ισχυρή η αναστολή, ο οφειλέτης θα πρέπει να καταβάλει από το χρονικό διάστημα της αίτησης και μέχρι την έκδοση της απόφασης, τη δόση ενήμερης οφειλής. Δεν υποχρεούται δηλαδή να αποπληρώσει τις ληξιπρόθεσμες δόσεις πριν την υποβολή της αίτησης. Η διαδικασία του δικαστικού συμβιβασμού είναι η ακόλουθη. Το πρώτο μήνα από την υποβολή της αίτησης, επιδίδεται η αίτηση στους πιστωτές και το δεύτερο μήνα, οι πιστωτές απαντούν αν αποδέχονται το σχέδιο διευθέτησης (ρύθμισης) των οφειλών που προτείνει ο οφειλέτης. Οι πιστωτές μπορούν να προτείνουν τροποποιήσεις. Το πρώτο ήμισυ του τρίτου μήνα ο οφειλέτης μπορεί να υποβάλει τροποποιημένο σχέδιο. Τις επόμενες είκοσι ημέρες, οι πιστωτές απαντούν αν αποδέχονται το τροποποιημένο σχέδιο. Παράλληλα, σε περίπτωση που αυξηθούν οι απολαβές του οφειλέτη οφείλει να το γνωστοποιήσει μέσα σε ένα μήνα στη γραμματεία του δικαστηρίου και στους πιστωτές του, ώστε να ληφθεί υπόψη (συμβιβαστικά ή με απόφαση του δικαστηρίου) για την αναπροσαρμογή της μηνιαίας καταβολής. Αν δεν το κάνει, κινδυνεύει να εκπέσει από τη ρύθμιση και να αναβιώσουν όλα τα χρέη. Σε περίπτωση που αποτύχει και ο δικαστικός συμβιβασμός, το δικαστήριο ορίζει τις μηνιαίες απολαβές λαμβάνοντας υπόψη τα εισοδήματα του οφειλέτη, τη δυνατότητα συνεισφοράς του συζύγου και σταθμίζοντας αυτά με τις βιοτικές ανάγκες του ιδίου και των προστατευόμενων μελών της οικογενείας του. Σημειώνεται ότι η χρήση της ρύθμισης έχει ως αποτέλεσμα την παραμονή του οφειλέτη στον ΤΕΙΡΕΣΙΑ για 5 χρόνια μετά την απαλλαγή των χρεών, δηλαδή μετά τα 4 χρόνια που πρέπει ο οφειλέτης να καταβάλλει την δόση που ορίστηκε από το δικαστήριο ή τον συμβιβασμό.